«География» пәнінен
Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар
10 сынып
(қоғамдық-гуманитарлық бағыт)
Нұр-Сұлтан, 2019
2
Әдістемелік ұсыныстар мұғалімге 10-сынып білім алушыларына «География» пәні
бойынша жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және ӛткізуге кӛмек құралы ретінде
құрастырылған. Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар «География» пәні
бойынша жалпы орта білім беру деңгейінің қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11-сыныптарына арналған жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасы негізінде дайындалған.
Бӛлім бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге оқушылардың тоқсан
бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсыныстарда бӛлім бойынша жиынтық бағалауды ӛткізуге арналған
бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта
оқушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған.
Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.
Әдістемелік ұсыныстар жалпы орта сынып мұғалімдеріне, мектеп әкімшілігіне, білім
беру бӛлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, ӛңірлік
үйлестірушілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
Әдістемелік ұсыныстарды дайындау барысында ресми интернет-сайттағы қолжетімді
ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейнематериалдар) қолданылды.
3
МАЗМҰНЫ
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ ……………………………….. 4
«Географиялық зерттеу әдістері» бӛлімі бойынша жиынтық бағалау………………………………. 4
«Картография және геоинформатика» бӛлімі бойынша жиынтық бағалау ………………………. 8
«Табиғатты пайдалану және геоэкология» бӛлімі бойынша жиынтық бағалау ………………. 13
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ ……………………………… 18
«Табиғатты пайдалану және геоэкология» бӛлімі бойынша жиынтық бағалау ………………. 18
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ ……………………………… 23
«Геоэкономика» бӛлімі бойынша жиынтық бағалау ……………………………………………………… 23
«Геосаясат» бӛлімі бойынша жиынтық бағалау ……………………………………………………………. 28
4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ ……………………………… 32
«Елтану» бӛлімі бойынша жиынтық бағалау ………………………………………………………………… 32
«Адамзаттың ғаламдық проблемалары» бӛлімі бойынша жиынтық бағалау ………………….. 37
4
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Географиялық зерттеу әдістері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Зерттеу әдістерінің түрлері
Оқу мақсаты 10.1.1.1. Зерттеу тақырыбына сәйкес салыстыру әдістерін
қолдану
10.1.1.3 Зерттеу тақырыбына сәйкес аудандастыру
әдістерін қолданады
Бағалау критерийі Білім алушы
Тақырыпты зерттеуде салыстыру әдістерін
қолданады
Тақырыпты зерттеуде аудандастыру әдістерін
қолданады
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма
1. Берілген статитстикалық деректермен танысыңыз. a,b,c тапсырмаларын орындаңыз.
Сауаттылық — дамушы елдер үшін білімділіктің ең маңызды кӛрсеткіші болып табылады.
Бұл АДИ-ді есептеу кезінде қолданылатын кӛрсеткіштердің бірі. Білімділік индексі
келесі кӛрсеткіштер бойынша ӛлшенеді:
1. елдегі ересек адамдардың сауаттылық индексі;
2. бастауыш, орта және жоғары білім алушылардың жиынтық индексі бойынша.
3. мектептегі білім алу мерзімінің ұзақтығы.
4. мектепке бару жасындағы айырмашылық (дамыған елдерде 5 жас).
a. Атласты қолдана отырып, сауаттылық деңгейі жоғары және тӛмен
мемлекеттерді анықтаңыз
Сауаттылық деңгейі жоғары мемлекеттер Сауаттылық деңгейі жоғары мемлекеттер
b. Қазақстанның сауаттылық индексі бойынша рейтінгісін анықтаңыз. Сауаттылық
индексі жоғары және тӛмен мемлекетпен салыстырыңыз
c. Салыстыру нәтижесі ретінде Қазақстан сауаттылық индексін кӛтеруге 3 ұсыныс
жазыңыз
5
2. Қазақстанның физикалық географиялық аудандастыруға қатысты картаға мұқият
қараңыз.
a. Қазақстанда 9 физикалық-географиялық аудан бар. Картада берілген сандарды
физ-географиялық аудан атауларымен сәйкестендіріңіз.
Сіздің жауабыңыз Географиялық нысандар
Сауыр Тарбағатай
Шығыс Еуропа жазығы
Жоңғар (Жетісу) Алатауы
Тұран жазығы
Алтай-Саян
b. Қазақстанның саяси-әкімшілік картасын қолдана отырып, экономикалық-географиялық аудандастырудың тиімділігіне баға беріңіз.
6
Бағалау критерийі Тапсырма
№
Дескриптор Балл
Білім алушы
Тақырыпты зерттеуде
салыстыру әдістерін
қолданады
1
сауаттылық деңгейі жоғары мемлекеттерді
анықтайды;
1
сауаттылық деңгейі тӛмен мемлекеттерді
анықтайды;
1
Қазақстанның сауаттылық индексіндегі
рейтінгісін анықтайды;
1
сауаттылық индексі жоғары 1 елмен
салыстырады;
1
сауаттылық индексін сауаттылық индексі
тӛмен 1 елмен салыстырады;
1
сауаттылық индексті кӛтеруге бірінші
ұсынысын келтіреді;
1
сауаттылық индексті кӛтеруге екінші
ұсынысын келтіреді;
1
сауаттылық индексті кӛтеруге үшінші
ұсынысын келтіреді;
1
Тақырыпты зерттеуде
аудандастыру әдістерін
қолданады
2
Сауыр Тарбағатайды картадағы санмен
сәйкестендіреді;
1
Шығыс Еуропа жазығы картадағы санмен
сәйкестендіреді;
1
Жоңғар (Жетісу) Алатауы картадағы
санмен сәйкестендіреді;
1
Тұран жазығы картадағы санмен
сәйкестендіреді;
1
Алтай-Саян тауларын картадағы санмен
сәйкестендіреді;
1
экономикалық географиялық
аудандастырудың тиімділігіне баға береді.
1
Жалпы балл 14
7
«Географиялық зерттеу әдістері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігі деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Тақырыпты зерттеуде
салыстыру әдістерін
қолданады
Географиялық салыстыру
әдістерін қолдануда қиналады
Сауаттылық деңгейі жоғары/тӛмен
мемлекеттерді анықтайды/
Қазақстанның сауаттылық индексін
сауаттылық индексі жоғары /тӛмен
елдермен салыстыруда/ Қазақстан
сауаттылық индексін кӛтеруге
ұсыныс келтіруде қиналады
Тақырыпты зерттеуде салыстыру
әдістерін тиімді қолданады
Тақырыпты зерттеуде
аудандастыру әдістерін
қолданады
Аудандастыру әдістерін
қолдануда қиналады
Сандарды берілген атаулармен
сәйкестендіруде/ экономикалық-географиялық аудандастырудың
тиімділігіне баға беруде қателіктер
жібереді
Аудандастыру әдістерін
анықтайды және қолданады
8
«Картография және геоинформатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Заманауи картографиялық әдістер. Географиялық
деректерді визуализациялау.
Оқу мақсаты 10.2.1.1 Тақырыпқа сәйкес картографиялық зерттеулер
әдістерін қолдану
10.2.2.2 Статистикалық деректерді талдау нәтижелері
бойынша картограммалар мен
картодиаграммаларды жасау
10.2.2.3 АКТ графикалық редакторларының
қолданысымен тақырыптық картасызбаларды
жасау
Бағалау критерийі Білім алушы
Картографиялық зерттеулер әдістерін қолданады
Статистикалық деректерді қолданып,
картограммалар мен картодиаграммаларды
құрастырады
Графикалық редакторды қолдана отырып,
картасызба құрастырады
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырма
1. Берілген проекция түрлерін қолдана отырып, тапсырмаларды орындаңыз.
a. Берілген проекцияны түрлерін атап, сипаттама беріңіз.
Проекция атауы
Сипаттамасы
Проекция атауы
Сипаттамасы
Проекция атауы
Сипаттамасы
9
2. Статистикалық деректерді және шартты белгіні қолдана отырып,
1-картада картодиаграмма сызыңыз.
1-карта
Шартты белгілер:
Аудандар бойынша ірі қараны мемлекеттік сатып алу кӛлемі (мың бас)
Аудандар бойынша ірі қараны мемлекеттік сатып алу кӛлемі (мың бас)
Аудандар Ірі-қара саны (мың бас)
1-аудан 7
2-аудан 1
3-аудан 3
4-аудан 5
3. Кестедегі ақпаратпен танысыңыз.
2016 жылдағы мұнай қорын ӛндіруде алдыңғы қатарлы он елдің кӛрсеткіші
№ Мемлекеттер Ӛндіру кӛлемі (млн/тонна)
1 Сауд Арабиясы 585,7
2 Ресей 554,3
3 АҚШ 543,0
4 Ирак 218,9
5 Канада 218,2
6 ИРАН 216,4
7 ҚХР 199,7
8 БАӘ 182,4
9 Кувейт 152,7
10 Бразилия 136,7
10
а) Кестедегі мәліметтерді қолдана отырып, картасызба құрастырыңыз.
b) Картасызбаны құру үшін, графикалық редакторлық бағдарламада қандай құралдарды
қолданар едіңіз?
11
Бағалау критерийі Тапсырма
№
Дескриптор Балл
Білім алушы
Картографиялық
зерттеулер әдістерін
қолданады
1
бірінші проекцияның түрін анықтайды; 1
бірінші проекцияның түріне сипаттама
береді;
1
екінші проекцияның түрін анықтайды; 1
екінші проекцияның түріне сипаттама
береді;
1
үшінші проекцияның түрін анықтайды; 1
үшінші проекцияның түріне сипаттама
береді;
1
Статистикалық деректерді
қолданып,
картограммалар мен
картодиаграммаларды
құрастырады
2
1 ауданға сәйкес картодиаграмманы
салады;
1
2 ауданға сәйкес картодиаграмманы
салады;
1
3 ауданға сәйкес картодиаграмманы
салады;
1
4 ауданға сәйкес картодиаграмманы
салады;
1
Графикалық редакторды
қолдана отырып,
картасызба құрастырады
3
кестедегі мәліметті қолданып, картасызба
жасайды;
1
картасызба құру үшін қолданатын
құралдарды атайды.
1
Жалпы балл 12
12
«Картография және геоинформатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Оқу жетістігі деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Картографиялық
зерттеулер әдістерін
қолданады
Картографиялық зерттеулер
әдістерін қолдануда қиналады
Бірінші/ екінші/ үшінші проекция
түрлерін анықтауда, сипаттауда
қателіктер жібереді
Картографиялық зерттеулер
әдістерін дұрыс қолданады
Статистикалық деректерді
қолданып, картограммалар
мен картодиаграммаларды
құрастырады
Статистикалық деректерді
қолданып, картограммалар мен
картодиаграммаларды құрастыруда
қиналады
Статистикалық деректерді және
шартты белгіні қолдана отырып,
картодиаграмманы сызуда/
картодиаграмманны аудандарға
сәйкес белгілеуде қателіктер
жібереді
Статистикалық деректерді
қолданып, картограммалар мен
картодиаграммаларды дұрыс
құрастырады
Графикалық редакторды
қолдана отырып,
картасызба құрастырады
Графикалық редакторлық
бағдарламаны қолдана отырып
тақырыптық картасызбаларды
жасауда қиналады
Графикалық бағдарламаның
инструменттерін қолдануда/
графикалық бағдарламаны
қолданып, картосхема жасауда
қателіктер жібереді
Графикалық редакторды қолдана
отырып, картасызбаны дұрыс
құрастырады
13
«Табиғатты пайдалану және геоэкология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға әсерін
бағалау.Табиғатты тиімді пайдаланудың қағидаттары.
Оқу мақсаты 10.3.1.2 Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға
тигізетін әсерін анықтап, баға беру (жергілікті /
аймақтық компоненттің негізінде)
10.3.1.3 Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға
тигізетін кері әсерін азайтудың жолдарын
ұсыну(жергілікті / аймақтық компоненттің
негізінде)
10.3.1.4 Тиімді табиғатты пайдаланудың қағидаттарын
анықтау
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Бағалау критерийі Білім алушы
Табиғатты пайдаланудың қоршаған ортаға тигізетін
әсерін анықтап, бағалайды
Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға
тигізетін әсерін азайтуға ұсыныстар келтіреді
Табиғатты пайдаланудың қағидаттарын сипаттайды
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма
1. Табиғатты пайдалануға қатысты тапсырмаларды орындаңыз
a. Берілген суретті қолданып, табиғатты тиімсіз пайдаланудың қоршаған ортаға
тигізетін әсерін түсіндіріңіз.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
b. Табиғатты тиімсіз пайдаланудың экономикалық және экологиялық салдарына
баға беріңіз.
Табиғатты тиімсіз пайдаланудың
экономикалық салдары
Табиғатты тиімсіз пайдаланудың
экологиялық салдары
14
2. Мәтінді қолданып, тапсырмаларды орындаңыз.
Балқаш кен-металлургия
комбинаты алғашқы мысты
берген уақыттан бері (1938ж)
қиындығы мол ауыр
кезеңдерге қарамастан
айтарлықтай жетістіктерге қол
жеткізіп мол табысқа ие болды.
Ол бүгін «Қазақмыс»
корпорациясының құрамында.
Бұл комбинат Балқаш
ӛңіріндегі қоршаған ортаның
ең үлкен ластаушысы болып
есептеледі. Мыс ӛндіру
комплексінің іске қосылу
кезінен бастап 1995 жылға
дейін кӛлге еш тазартусыз ӛндірістік ағынды сулар құйылған болатын. Нәтижеде
қоршаған орта ауыр металлдармен ластанып, су биосферасы кӛптеген ауру-науқастарға тап болды. Қала тұрғындардың айғақтауымен, 2004 жылдың жазында
комбинат атмосфераға газдың үлкен кӛлемін шығарып, қаладағы құстардың кілең мерт
болуына себепші болған.
а. Балқаш кен-металлургия комбинатының қоршаған ортаға тигізетін әсерін
анықтаңыз.
b. Балқаш кен-металлургия комбинатының қоршаған орта мен адамзатқа тигізер
әсерін азайтуға бағытталған 3 шешу жолын ұсыныңыз.
3. Тапсырманы орындаңыз.
а. Табиғатты тиімді пайдалануға және қорғауға арналған ұйымдарды
анықтамасымен сәйкестендіріңіз.
Табиғатты қорғау
ұйымдары
Жауап Анықтамалары
1. Гринпис («Жасыл
әлем»)
a) германиялық жастардың «қышқыл
жаңбырларға» қарсы күрес жүргізетін э
ологиялық қоғамы.
2. «Робин Вуд» b) бүкіл дүниежүзілік табиғат қорғау
ұйымы. Канадада 1970 жылы кұрылған. 17
мемлекетте топтары бар, 2,5 млн адам
мүше.
15
3. ВФОП (WWF) c) бүкіл дүниежүзілік табиғатты қорғау
қоры. Дүниежүзілік фауна мен экожүйені
сақтау проблемасымен айналысады;
халықаралық жастар курсын, лагерьлер
мен табиғат қорғау клубтарын және т. б.
шараларды ұйымдастырады.
b. «Киото хаттамасының» негізгі қағидатын анықтап, оған сипаттама беріңіз.
16
Бағалау критерийі Тапсырма
№
Дескриптор Балл
Білім алушы
Табиғатты
пайдаланудың
қоршаған ортаға
тигізетін әсерін
анықтап, бағалайды
1
табиғатты тиімсіз пайдаланудың қоршаған
ортаға тигізетін әсерін түсіндіреді;
1
табиғатты тиімсіз пайдаланудың
экономикалық салдарына баға береді;
1
табиғатты тиімсіз пайдаланудың
экологиялық салдарына баға береді;
1
Табиғатты
пайдалану
түрлерінің қоршаған
ортаға тигізетін
әсерін азайтуға
ұсыныстар келтіреді 2
кен-металлургия комбинатының қоршаған
ортаға тигізетін әсерін анықтайды;
1
кен-металлургия комбинаттың қоршаған
орта мен адамзатқа тигізер әсерін азайтуға
бағытталған 1-шешу жолын ұсынады;
1
кен-металлургия комбинаттың қоршаған
орта мен адамзатқа тигізер әсерін азайтуға
бағытталған 2-шешу жолын ұсынады;
1
кен-металлургия комбинаттың қоршаған
орта мен адамзатқа тигізер әсерін азайтуға
бағытталған 3-шешу жолын ұсынады;
1
Табиғатты
пайдаланудың
қағидаттарын
сипаттайды
3
Гринпис («Жасыл әлем») ұйымының
анықтамасын анықтайды;
1
«Робин Вуд» ұйымының анықтамасын
анықтайды;
1
ВФОП (WWF) ұйымының анықтамасын
анықтайды;
1
«Киото хаттамасының» негізгі қағидатын
анықтайды;
1
«Киото хаттамасының» негізгі қағидатына
сипаттама береді.
1
Жалпы балл 12
17
«Табиғатты пайдалану және геоэкология» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат
ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігі деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Табиғатты пайдаланудың
қоршаған ортаға тигізетін
әсеріне баға береді
Табиғатты пайдаланудың
қоршаған ортаға тигізетін
әсеріне баға беруде
қиналады
Табиғатты тиімсіз пайдаланудың қоршаған
ортаға тигізетін әсерін түсіндіруде,
табиғатты тиімсіз пайдаланудың
экономикалық/экологиялық салдарына баға
беруде қателіктер жібереді
Табиғатты пайдаланудың
қоршаған ортаға тигізетін
әсеріне дұрыс баға береді
Табиғатты пайдалану
түрлерінің қоршаған ортаға
тигізетін әсерін азайтуға
ұсыныстар келтіреді
Табиғатты пайдалану
түрлерінің қоршаған ортаға
тигізетін әсерін азайтуға
ұсыныстар келтіруде
қиналады
Балқаш кен-металлургия комбинатының
қоршаған ортаға тигізетін әсерін анықтауда/
қателіктер жібереді. Қоршаған орта мен
адамзатқа тигізер әсерін азайтуға бағытталған
1/2/3 шешу жолдарын ұсынуда қателіктер
жібереді
Табиғатты пайдалану
түрлерінің қоршаған ортаға
тигізетін әсерін азайтуға
толықтай ұсыныстар
келтіреді
Табиғатты пайдаланудың
қағидаттарын сипаттайды
Табиғатты пайдаланудың
қағидаттарын сипаттауда
қиналады
Гринпис («Жасыл әлем») /«Робин Вуд»/
ВФОП (WWF) ұйымдарының анықтамасын
сәйкестендіруде қателіктер жібереді. «Киото
хаттамасының» негізгі қағидатын
анықтауда/сипаттауда қателіктер жібереді.
Табиғатты пайдаланудың
қағидаттарын дұрыс
сипаттайды
18
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Табиғатты пайдалану және геоэкология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Геоэкологияның зерттеу пәні мен ӛзектілігі.
Геосфералардың ластануы. Геоэкологиядағы антропогендік
факторлар.
Оқу мақсаты 10.3.2.1 Геоэкологиялық зерттеулердің мәнін, мазмұнын,
бағыттарын және негізгі категорияларын
графикалық түрде ұсыну
10.3.2.2 Геосфералардың ластану деңгейін анықтап, себеп-салдарын зерттеу
10.3.2.5 Табиғатқа әсер ететін антропогендік факторлардың
азайту жолдарын ұсыну
Бағалау критерийі Білім алушы
Геоэкологиялық зерттеулердің мәнін, мазмұнын,
бағыттарын және негізгі категорияларын графикалық
түрде бейнелейді
Геосфералардың ластану деңгейінің себеп-салдарын
анықтайды
Табиғатқа әсер ететін антропогендік факторлардың
азайту жолдарына мысал келтіреді
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырма
1. Геоэкологиялық зерттеулердің мәні мен мазмұнына және бағыттарына қатысты мәтінді
оқып, инфографика түрінде кӛрсетіңіз.
Геоэкология-жоғарғы иерархиялық деңгейлердің (биосфераға дейін) экожүйесін
зерттейтін экология ғылымының бір саласы. Геоэкология терминін алғаш 1939 жылы
К.Тролль ұсынған еді. Геоэкологияны ландшафт экологиясы деп те атайды. Геоэкология
пәнінің мақсаты – табиғатты қорғау туралы ілімнің ғылыми негіздерін жердің табиғи-антропогендік жүйелерінің экологиялық саны ретінде геоэкологияның негіздеуші
прициптерін зерттеу, анықталған заңдылықтарды қолданбалы экологияның теориясы мен
тәжірибесін іс жүзінде қолдану.
Геоэкология пәнінің негізгі міндеттері табиғатты қолдану негіздерін зерттеу және
экологиялық аудандастыру әдістерін карастыру. Негізгі ластайтын заттардың қайнар
ӛздерін, олардың таралуының жалпы заңдылықтарын табу және аудандардың
геологиялық құрылымын зерттеу және қоршаған ортаның ластану деңгейін анықтау.
Сонымен қатар қоршаған орта зерггтеулерінің әдістемелерін, химиялық элементтердің
табиғи және жасанды кӛздерінің сипаттамасын, шаруашылык қызметтің коршаған ортаға
техногендік тәуелділігін түсіндіру. Техногенездің ерекшілігімен, табиғи шарттардың
ролімен таныстыру және коршаған орта ластануында адамдардың шаруашылық қызметін
анықтау, аймақтарды экологиялық аудандастыру, минералды қорлардың тиімді колдану
туралы және экологиялық– геологиялық карталарды құрастырудың ғылыми — әдістемелік
принциптерін білу.
Геоэкологияның негізгі бағыттары: Жалпы геоэкология — Жерге ортақ жаһандық
үдерістер мен құбылыстарды зерттейді (экологиялық геоморфология, табиғи ресурстар
экологиясы, атмосфера экологиясы, гидроэкология және т.б.)
Қолданбалы геоэкология – шаруашылық іс-әрекетке байланысты геоэкожүйенің
ӛзгерістерін зерттейді (агроэкология, урбанэкология, орман шаруашылығы және т.б.)
19
Аймақтық геоэкология – нақты бір территориядағы шаруашылық іс-әрекетке
байланысты геоэкожүйенің ӛзгерістерін зерттейді (табиғат зоналарының геоэкологиясы,
ӛзен бассейндерінің геоэкологиясы және т.б.)
2. Дүниежүзі бойынша мұнаймен ластанған картаны қолданып, тапсырмаларды
орындаңыз.
Дүниежүзілік мұхиттың мұнаймен ластануы картасы
a. Дүниежүзілік мұхиттардың мұнаймен ластану деңгейін анықтап, кестені
толтырыңыз.
Ластану деңгейі Дүниежүзілік мұхит атауы
Ӛте ластанған
Ластанған
Орташа ластанған
Ластану мӛлшері аз
b. Мұнаймен ластанған аудандардың ластануының екі себебін анықтаңыз.
c. Мұнаймен ластанған аудандардың қоршаған ортағы тигізер екі салдарын
түсіндіріңіз.
3. Мәтінді және суретті қолданып, тапсырмаларды орындаңыз.
Эскондида – 1990 жылдан бастап жұмыс жасап келе жатқан Чили мемлекетіндегі
ірі мыс кен орны. 2007 жылы бұл кен орнында 1,5 млн т мыс ӛндірілді. 2 карьері бар
Эскондида кен орны 2011 жылдан бастап жер шарындағы ең ірі мыс ӛндіруші кен орны
болып табылады. Эскондида мыс кен орны жылына миллиондаған тонна су
шығындайды. Мысалы, 1 т мыс ӛндіру үшін 200–250 т су керек. Мыс ӛндіруден бұл
ауданда су қоры таусылып, жергілікті жер әлемдегі ең құрғақ аудандардың біріне
айналып отыр. Карьер мен террикондар ӛте улы болғандықтан жергілікті халықтың
20
денсаулығы мүлдем нашарлап, ал ауданның жер бедері ӛте қатты ӛзгеріске ұшыраған.
а. Антропогендік факторлардың 1975 жыл мен 2008 жылдар аралығында жер
бедері мен қоршаған ортаны қалай ӛзгерткенін сипаттаңыз.
b. Эскондидо мыс кен орнына әсер еткен антропогендік факторларды азайтудың 2
жолын қарастырыңыз.
1.______________________________________________________________________
2.______________________________________________________________________
14 сәуір, 2008 жыл 22 тамыз, 1975 жыл
жыл
21
Бағалау критерийі Тапсырма
№
Дескриптор Балл
Білім алушы
Геоэкологиялық
зерттеулердің мәнін,
мазмұнын, бағыттарын
және негізгі
категорияларын
графикалық түрде
бейнелейді
1
мәтіннен қажетті ақпаратты қысқаша
түрде ықшамдап инфографика түрінде
ұсынады;
1
инфографиканы эстетикаға сай әрлейді; 1
Геосфералардың
ластану деңгейінің
себеп-салдарын
анықтайды
2
ӛте ластанған мұхитты анықтайды; 1
ластанған мұхитты анықтайды; 1
орташа ластанған мұхитты анықтайды; 1
ластану мӛлшері аз мұхитты анықтайды; 1
мұнаймен ластан1-ші себебін
сипаттайды;
1
мұнаймен ластанған аудандардың 2-ші
себебін сипаттайды;
1
1-ші салдарын түсіндіреді; 1
2-ші салдарын түсіндіреді; 1
Табиғатқа әсер ететін
антропогендік
факторлардың азайту
жолдарына мысал
келтіреді
3
антропогендік факторлардың қоршаған
ортаны қалай ӛзгерткенін сипаттайды;
1
антропогендік факторлардың әсерін
азайтудың 1-жолын жазады;
1
антропогендік факторлардың әсерін
азайтудың 2- жолын жазады;
1
Жалпы балл 13
22
«Табиғатты пайдалану және геоэкология» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігі деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Геоэкологиялық
зерттеулердің мәнін,
мазмұнын, бағыттарын
және негізгі
категорияларын
графикалық түрде
бейнелейді
Геоэкологиялық зерттеулердің
мәнін, мазмұнын, бағыттарын
және негізгі категорияларын
графикалық түрде бейнелеуде
қиналады
Геоэкологиялық зерттеулердің мәнін,
мазмұнын, бағыттарын және негізгі
категорияларын графикалық түрде
бейнелеуде / қажетті ақпаратты қысқаша
түрде ықшамдайды немесе график арқылы
ұсынуда / инфографиканы құрастыруда
сызбанұсқа, ментальды карта, т.б. әдістерді
қолдануда / инфографиканы эстетикаға сай
әрлеуде қателіктер жібереді
Геоэкологиялық
зерттеулердің мәнін,
мазмұнын, бағыттарын және
негізгі категорияларын
графикалық түрде
бейнелейді
Геосфералардың ластану
деңгейінің себеп-салдарын
анықтайды
Геосфералардың ластану
деңгейін сипаттап, себеп-салдарын анықтауда қиналады
Геосфералардың ластану деңгейін карта
арқылы анықтауда / себеп-салдарын
зерттеуде қателіктер жібереді
Геосфералардың ластану
деңгейін сипаттап, себеп-салдарын нақты анықтайды
Табиғатқа әсер ететін
антропогендік
факторлардың азайту
жолдарына мысал
келтіреді
Табиғатқа әсер ететін
антропогендік факторларды
анықтап азайту жолдарына
мысал келтіруде қиналады
Табиғатқа әсер ететін антропогендік
факторларды сипаттауда/ оларды азайтудың
жолдарын ұсынуда қателіктер жібереді
Табиғатқа әсер ететін
антропогендік факторларды
анықтап азайту жолдарына
мысал келтіреді
23
3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Геоэкономика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Геоэкономиканың зерттеу пәні мен ӛзектілігі.
Шаруашылықты ұйымдастырудың аумақтық факторлары.
Дүниежүзі елдерінің экономикалық даму кӛрсеткіштері
Қазақстан Республикасы экономикалық дамуындағы
мақсатты кӛрсеткіштер мен индикаторлар.
Оқу мақсаты 10.4.1.2 Елдер мен аймақтардың экономикалық
дамуындағы географиялық кеңістіктің рӛлін
анықтау(қазақстандық компонентті қосымша
қамту негізінде)
10.4.1.3 Шаруашылық салаларын орналастыруда
факторлар мен алғышарттардың жиынтығын
талдау;
10.4.1.8 Дүниежүзі елдерін экономикалық даму деңгейі
бойынша жіктеу
10.4.1.10 Қазақстан Республикасы үшін шаруашылықтың
құрылымын, шаруашылық салаларының
арақатынасын, шаруашылығының аумақтық
құрылымын, экономикалық дамуындағы тиімді
кӛрсеткіштерді анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
Географиялық кеңістіктің рӛлін сипаттайды
Шаруашылық салаларын орналастыруда факторлар
мен алғышарттардың жиынтығын сипаттайды
Елдерді экономикалық даму деңгейі бойынша
топтастырады
Қазақстанның экономикалық дамуындағы тиімді
кӛрсеткіштерін сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 25 минут
Тапсырма
1. Еуразия кеңістігіндегі Қазақстанның экономикалық-географиялық, геоэкономикалық
жағдайына қатысты семантикалық картаны толтырыңыз.
Дұрыс жауаптары сәйкес келетін ұяшыққа «+» таңбасын қойыңыз
Ақпарат
Мемлекеттер
Ең ұзын шекаралас
мемлекет
Батыс Еуропа және
Батыс … тас жолы
Кедендік одаққа
кіретін мемлекеттер
Беларусь
Ресей
Қытай
2. Қазақстанның экономикалық-географиялық жағдайының тиімді және тиімсіз жақтарын
анықтап, кестеге жазыңыз.
Экономикалық-географиялық жағдайы
тиімді
Экономикалық-географиялық жағдайы
тиімсіз
1. 1.
24
2. 2.
3. Шаруашылықты орналастырудың негізгі факторына сипаттама беріңіз.
a. Шаруашылықтың бір саласын таңдап оны орналастырудың негізгі факторына
сипаттама беріңіз.
Таңдау үшін: Сүт зауыты, мұнай өндіру, полимер химиясы
b. Сіз таңдаған шаруашылықтың экологияға әсерін анықтаңыз.
4. Берілген мемлекеттерді экономикалық даму деңгейі бойынша кестеге жіктеңіз
Мемлекеттер: Мальта, Канада, Оңтүстік Корея, Қазақстан, Бразилия.
(Кестеге әр топқа бір мемлекеттен жазыңыз)
Мемлекеттерді экономикалық даму деңгейі Мемлекеттер
1. Дамыған мемлекеттер
2. Ӛтпелі экономика тән мемлекеттер
3. Дамушы мемлекет
3.1. Жаңа индустриялы елдер
3.2. «Жалға пәтер беруші» елдер
5. Қазақстанның экономикалық аудандарының мамандану саласын анықтаңыз және
экономикалық дамуындағы тиімді кӛрсеткіштерін сипаттаңыз
а. Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының мамандану саласын анықтаңыз.
b. Картаны қолданып, Батыс Қазақстан экономикалық ауданында құбыр жолының
қалыптасу себебін түсіндіріңіз.
c. Құбыр жолының Қазақстан экономикасы үшін маңыздылығына баға беріңіз.
25
Бағалау критерийі Тапсырма
№
Дескриптор Балл
Білім алушы
Географиялық
кеңістіктің рӛлін
сипаттайды
1
ең ұзын шекаралас мемлекетті дұрыс
анықтайды;
1
Батыс Еуропа және Батыс … тас жолын
анықтайды;
1
кедендік одаққа кіретін мемлекеттерді
анықтайды;
1
экономикалық-географиялық жағдайының
1-тиімді жағын атайды;
1
экономикалық-географиялық жағдайының
2- тиімді жағын атайды;
1
экономикалық-географиялық жағдайының
1-тиімсіз жағын атайды;
1
экономикалық-географиялық жағдайының
2-тиімсіз жағын атайды;
1
Шаруашылық
салаларын
орналастыруда
факторлар мен
алғышарттардың
жиынтығын
сипаттайды
2
шаруашылықты бір саласының орналасу
факторын сипаттайды;
1
шаруашылықтың экологияға әсерін
анықтайды;
1
Елдерді
экономикалық даму
деңгейі бойынша
топтастырады
3
дамыған мемлекетті анықтайды; 1
ӛтпелі экономика тән мемлекетті
анықтайды;
1
дамушы мемлекетті анықтайды; 1
жаңа индустриялы елді анықтайды; 1
«жалға пәтер беруші» елді анықтайды; 1
Қазақстанның
экономикалық
дамуындағы тиімді
кӛрсеткіштерін
сипаттайды
Шығыс Қазақстан экономикалық
ауданының мамандану саласын
анықтайды;
1
Батыс Қазақстан экономикалық ауданында
құбыр жолының қалыптасу себебін
түсіндіреді;
1
құбыр жолының Қазақстан экономикасы
үшін маңыздылығына баға береді.
1
Жалпы балл 17
26
«Геоэкономика» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Оқу жетістігі деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Географиялық кеңістіктің
рӛлін сипаттайды
Елдер мен аймақтардың
экономикалық дамуындағы
географиялық кеңістіктің рӛлін
сипаттауда қиналады.
Ең ұзын шекаралас мемлекетті/
экономикалық маңызды жолды/
кедендік одақ мемлекеттерін
анықтауда, экономикалық-географиялық жағдайдың тиімді
және тиімсіз жақтарын анықтауда
қателіктер жібереді
Елдер мен аймақтардың
экономикалық дамуындағы
географиялық кеңістіктің рӛлін
дұрыс сипаттайды
Шаруашылық салаларын
орналастыруда факторлар
мен алғышарттардың
жиынтығын сипаттайды
Шаруашылық салаларын
орналастыруда факторлар мен
алғышарттардың жиынтығын
сипаттауда қиналады
Шаруашылықты орналастырудың
факторын анықтап сипаттауда /
шаруашылықтың экологияға әсерін
анықтауда қателіктер жібереді
Шаруашылық салаларын
орналастыруда факторлар мен
алғышарттардың жиынтығын
дұрыс сипаттайды
Елдерді экономикалық
даму деңгейі бойынша
топтастырады
Елдерді экономикалық даму
деңгейі бойынша топтастыруда
қиналады
Дамыған/дамушы/ӛтпелі/жаңа
индустриалды/ «жалға пәтер
беруші мемлекеттерді
топтастыруда қателіктер жібереді
Елдерді экономикалық даму
деңгейі бойынша дұрыс
топтастырады
27
Қазақстанның
экономикалық дамуындағы
тиімді кӛрсеткіштерін
сипаттайды
Қазақстанның экономикалық
дамуындағы тиімді кӛрсеткіштерді
сипаттауда қиналады
Шығыс Қазақстан экономикалық
ауданының мамандану саласын
анықтауда/ Батыс Қазақстанда
құбыр жолының қалыптасу себебін
түсіндіруде/ құбыр жолының
экономика үшін маңыздылығына
баға беруде қателіктер жібереді
Қазақстанның экономикалық
дамуындағы тиімді
кӛрсеткіштерді дұрыс сипаттайды
28
«Геосаясат» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Геосаясаттың ӛзектілігі. Дүниежүзінің геосаяси аймақтары
Мемлекеттік аумақтың морфологиясы.
Оқу мақсаты 10.5.1.1 Геосаясаттың мақсаты мен міндеттерін, зерттеу пәнін,
негізгі категорияларын түсіндіру
10.5.1.4 Түрлі кӛрсеткіштер немесе олардың жиынтығы
бойынша ерекшеленген геосаяси аймақтарды анықтау
10.5.1.7 Мемлекеттерді аумағының морфологиялық
ерекшеліктері бойынша жіктеу
Бағалау критерийі Білім алушы
Геосаясаттың мақсаты мен міндеттерін анықтайды
Геосаясаттың зерттеу пәні мен негізгі категорияларын
сипаттайды
Ерекшеленген геосаяси аймақтарды картадан кӛрсетеді
Мемлекеттік аумақтың морфологиялық ерекшеліктері
бойынша топтастырады
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма
1.Геосаясаттың мақсатын, міндеттерін, зерттеу пәні мен негізгі категорияларын кесте
түрінде сипаттаңыз.
Геосаясат
Мақсаты Міндеттері Зерттеу пәні Негізгі
категориялары
2.Қазіргі кездегі Еуразия кеңістігіндегі ерекшеленген 3 геосаяси аймақтарды кескін
картаға түсіріңіз.
3.Мемлекеттердің аумақтың морфологиялық ерекшеліктері бойынша жіктеп, геосаяси
29
орнына баға беріңіз.
а. Дүниежүзінің саяси картасын қоланып, мемлекеттердің аумақтың
морфологиялық ерекшеліктері бойынша жіктеп, кесте толтырыңыз.
(әр морфологиялық ерекшеліктеріне қатысты бір мемлекеттен жазыңыз)
Созыңқы мемлекет Біртұтас мемлекет Шашыраңқы
мемлекет
Құрамында анклавы
бар мемлекет
b.Созыңқы мемлекеттердің геосаяси орналасуының екі кемшілігін атаңыз.
30
Бағалау критерийі Тапсырма
№
Дескриптор Балл
Білім алушы
Геосаясаттың мақсаты
мен міндеттерін
анықтайды
Геосаясаттың зерттеу
пәні мен негізгі
категорияларын
сипаттайды
1 геосаясатты мақсатын анықтайды; 1
геосаясаттың міндеттерін анықтайды; 1
геосаясаттың зерттеу пәнін атайды; 1
геосаясаттың негізгі категорияларын
атайды;
1
Ерекшеленген геосаяси
аймақтарды картадан
кӛрсетеді
2
кескін картаға 1-ерекшеленген аймақты
түсіреді;
1
кескін картаға 2-ерекшеленген аймақты
түсіреді;
1
кескін картаға 3-ерекшеленген аймақты
түсіреді;
1
Мемлекеттік аумақтың
морфологиялық
ерекшеліктері бойынша
топтастырады
3 созыңқы бір мемлекетті анықтайды; 1
біртұтас бір мемлекетті анықтайды; 1
шашыраңқы бір мемлекетті анықтайды; 1
құрамында анклавы бар бір мемлекетті
анықтайды;
1
созыңқы мемлекеттердің геосаяси
орналасуының 1-кемшілігін атайды;
1
созыңқы мемлекеттердің геосаяси
орналасуының 2- кемшілігін атайды.
1
Жалпы балл 13
31
«Геосаясат» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігі деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Геосаясаттың мақсаты
мен міндеттерін
анықтайды
Геосаясаттың зерттеу
пәні мен негізгі
категорияларын
сипаттайды
Геосаясаттың мақсаты мен
міндеттерін анықтауда/ зерттеу
пәні мен негізгі категорияларын
сипаттауда қиналады
Геосаясаттың мақсаты мен міндеттерін
анықтауда/ зерттеу пәні мен негізгі
категорияларын сипаттауда қателіктер
жібереді
Геосаясаттың мақсаты мен
міндеттерін анықтауда/ зерттеу
пәні мен негізгі
категорияларын дұрыс
сипаттайды
Ерекшеленген геосаяси
аймақтарды картадан
кӛрсетеді
Ерекшеленген геосаяси
аймақтарды картадаға түсіруде
қиналады
1/2/3 ерекшеленген геосаяси аймақтарды
кескін картаға түсіруде қателіктер
жібереді
Ерекшеленген геосаяси
аймақтарды кескін картаға
дұрыс белгілейді
Мемлекеттік аумақтың
морфологиялық
ерекшеліктері бойынша
топтастырады
Мемлекеттік аумақтың
морфологиялық ерекшеліктері
бойынша топтастыруда
қиналады
Созыңқы/біртұтас/шашыраңқы/құрамында
анклавы бар мемлекеттерді анықтауда,
созыңқы мемлекетердің геосаяси
орналасуының кемшіліктерін атауда
қателіктер жібереді
Мемлекеттік аумақтың
морфологиялық ерекшеліктері
бойынша дұрыс топтастырады
32
4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
«Елтану» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Кешенді географиялық аудандастыру. Салыстырмалы
елтану
Оқу мақсаты 10.6.1.1 Дүниежүзінің түрлі белгілер бойынша физикалық
географиялық, тарихи-мәдени, саяси-географиялық,
геосаяси аудандарға бӛлінуін түсіндіру
10.6.2.3 Кӛрсеткіштердің бірі бойынша графикалық түрде
дүниежүзі елдерінің рейтингін кӛрсету (таңдау
бойынша)
10.6.2.6 Елдің рейтингте орналасқан орына әсер ететін
географиялық, әлеуметтік, экономикалық және саяси
факторларды анықтау (таңдау бойынша рейтингтің
басында, ортасында және соңында орналасқан үш
елдің мысалында)
Бағалау критерийі Білім алушы
Дүниежүзі елдерінің геосаяси аудандарға бӛлінуін
түсіндіреді
Кӛрсеткіштердің бірі бойынша графикалық түрде
дүниежүзі елдерінің рейтингін кӛрсетеді
Елдің рейтингте орналасқан орнына әсер ететін
факторларды сипаттайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма
1. Геосаяси аудандарға қатысты берілген картадағы шартты белгілерді анықтаңыз.
2. Геосаяси ауданға қатысты картаның мазмұнын түсіндіріңіз.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
33
3. Кестеде берілген ақпартты қолданып, ӛсу реттілігі бойынша тік бағаналы график
сызыңыз.
Дүниежүзі елдерінің ЖІӨ номиналды көрсеткіші. Халықаралық валюта қорының
мәліметі бойынша, 2017 жыл.
Рейтинг Мемлекеттер ЖІӚ кӛлемі,
АҚШ доллары есебімен
16 Индонезия 932
19 Швейцария 660
25 Бельгия 467
37 Сингапур 297
51 Қазақстан 134
61 Украина 119
62 Пуэрто-Рико 101
4. Кестеде берілген АДИ кӛрсеткішін қолданып,тапсырмаларды орындаңыз.
АДИ көрсеткіші жоғары, орташа және төмен мемлекеттер ондығы
№ Мемлекеттер АДИ
АДИ ӛте жоғары
мемлекеттер
Норвегия 0,949
Аустралия 0,939
Швейцария 0,939
Германия 0,926
Дания 0,925
Сингапур 0,925
Нидерланды 0,924
Ирландия 0,923
Ирландия 0,923
Исландия 0,921
№ Мемлекеттер АДИ
АДИ орташа
мемлекеттер
Молдавия 0,699
Ботсвана 0,698
Габон 0,697
Парагвай 0,693
Египет 0,691
Түркіменстан 0,691
Индонезия 0,689
Палестина 0,684
Вьетнам 0,683
Филиппин 0,682
№ Мемлекеттер АДИ
АДИ тӛмен мемлекеттер
Эритрея 0,420
Сьерра-Леоне 0,420
Мозамбик 0,418
Оңтүстік Судан 0,418
Гвинея 0,414
Бурунди 0,404
Буркино Фасо 0,402
Чад 0,396
Нигер 0,353
ОАР 0,352
а.Таңдау бойынша кестедегі АДИ кӛрсеткіші жоғары, орташа немесе тӛмен кез-келген бір елдің рейтингте орналасқан орнына әсер ететін әлеуметтік факторды
анықтаңыз.
34
b.Таңдау бойынша кестедегі АДИ кӛрсеткіші жоғары, орташа немесе тӛмен кез-келген бір елдің рейтингте орналасқан орнына әсер ететін экономикалық
факторды анықтаңыз.
c. Таңдау бойынша кестедегі АДИ кӛрсеткіші жоғары, орташа немесе тӛмен кез-келген бір елдің рейтингте орналасқан орына әсер ететін саяси факторды
анықтаңыз.
35
Бағалау критерийі Тапсырма
№
Дескриптор Балл
Білім алушы
Дүниежүзі елдерінің
геосаяси аудандарға
бӛлінуін түсіндіреді
1
1- шартты белгіні анықтайды; 1
2- шартты белгіні анықтайды; 1
геосаяси ауданға қатысты картаның
мазмұнын түсіндіреді;
1
Кӛрсеткіштердің бірі
бойынша графикалық
түрде дүниежүзі елдерінің
рейтингін кӛрсетеді
2
кестедегі ақпаратты қолданады; 1
тік бағаналы графикті ӛсу ретімен сызады; 1
графикті визуализациялайды (әрлейді); 1
Елдің рейтингте
орналасқан орнына әсер
ететін факторларды
сипаттайды 3
елдің рейтингте орналасқан орнына әсер
ететін әлеуметтік факторды анықтайды;
1
елдің рейтингте орналасқан орнына әсер
ететін экономикалық факторды
анықтайды;
1
елдің рейтингте орналасқан орнына әсер
ететін саяси факторды анықтайды.
1
Жалпы балл 9
36
«Елтану» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігі деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Дүниежүзі елдерінің
геосаяси аудандарға
бӛлінуін түсіндіреді
Дүниежүзі елдерінің геосаяси
аудандарға бӛлінуін түсіндіруде
қиналады
Геосаяси картаның 1/2 шартты
белгісін анықтауда/ картаның
мазмұнын түсіндіруде қателіктер
жібереді
Дүниежүзі елдерінің геосаяси
аудандарын бӛлінуін дұрыс
түсіндіреді
Кӛрсеткіштердің бірі
бойынша графикалық
түрде дүниежүзі елдерінің
рейтингін кӛрсетеді
Кӛрсеткіштерді ӛсу реттілігін
сақтай отырып, графикалық түрде
дүниежүзі елдерінің рейтингін
анықтауда қиналады
Кестедегі ақпаратты қолдануда/ тік
бағаналы графикті ӛсу ретімен
сызуда/ графикті
визуализациялауда қателіктер
жібереді
Кӛрсеткіштердің бірі бойынша
графикалық түрде дүниежүзі
елдерінің рейтингін дұрыс
кӛрсетеді
Елдің рейтингте
орналасқан орнына әсер
ететін факторларды
сипаттайды
Елдің рейтингте орналасқан
орнына әсер ететін факторларды
сипаттауда қиналады
Елдің рейтингте орналасқан
орнына әсер ететін әлеуметтік
/экономикалық/саяси факторларды
анықтауда қателіктер жібереді
Елдің рейтингте орналасқан
орнына әсер ететін факторларды
дұрыс анықтайды
37
«Адамзаттың ғаламдық проблемалары» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып Ғаламдық проблемалардың географиялық аспектілері
Оқу мақсаты 10.7.1.2 Ғаламдық проблемалардың критерийлерін
анықтау
10.7.1.4 Ғаламдық проблемалардың аумақтық кӛріністерін
анықтау
Бағалау критерийі Білім алушы
Ғаламдық проблемаларды критерийлер бойынша
сипаттайды
Ғаламдық проблемалардың аумақтық кӛріністерін
анықтайды
Ойлау дағдыларының
деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 15 минут
Тапсырма
1. Ғаламдық проблемаларының ішінен бірін таңдаңыз.
Адамзаттың ғаламдық проблемаларының тізімі
1. Ресурстар проблемасы
2. Азық-түлік немесе ашаршылық проблемасы
3. Энергетикалық проблема
4. Демографиялық проблема
5. Климаттың ӛзгеруі
6. Экологиялық проблемалар
7. «Үшінші әлем» елдерінің артта қалуын жою
8. Қауіпті ауруларды жою
9. Әлемдік мұхит пен космосты игеру
10. Қылмыспен және терроризммен күрес
11. Наркобизнеспен күрес
a. Сіз таңдаған ғаламдық проблеманың ауқымдылығын түсіндіріңіз.
b. Сіз таңдаған ғаламдық проблеманың екі салдарын сипаттаңыз.
c.Сіз таңдаған ғаламдық проблеманың ықтимал үш шешу жолын ұсыныңыз.
2. Ғаламдық проблемалардың Қазақстанда орын алған кӛріністерін анықтаңыз.
a. Қазақстанда орын алған ғаламдық проблемаларды атаңыз.
b. Сіз атаған проблеманың ішінен бірін таңдап, ол Қазақстанның қай аймағын
қамтитынын сипаттаңыз.
c.Сіз таңдаған проблемаға қатысты әлем елдеріне арналған 3 пунктен тұратын үндеу
жазыңыз.
38
Бағалау критерийі Тапсырма
№
Дескриптор Балл
Білім алушы
Ғаламдық
проблемаларды
критерийлер бойынша
сипаттайды
1
ғаламдық проблеманың ауқымдылығын
түсіндіреді;
1
ғаламдық проблеманың 1-салдарын
сипаттайды;
1
ғаламдық проблеманың 2-салдарын
сипаттайды;
1
1-шешу жолын ұсынады; 1
2-шешу жолын ұсынады; 1
3-шешу жолын ұсынады; 1
Ғаламдық
проблемалардың
аумақтық кӛріністерін
анықтайды
2
Қазақстанда орын алған бірнеше ғаламдық
проблемаларды атайды;
1
проблеманың Қазақстанның қай аймағын
қамтитынын сипаттайды;
1
1- пунктін ұсынады; 1
2- пунктін ұсынады; 1
3- пунктін ұсынады. 1
Жалпы балл 11
39
«Адамзаттың ғаламдық проблемалары» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Оқушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі Оқу жетістігі деңгейі
Төмен Орта Жоғары
Ғаламдық
проблемаларды
критерийлер бойынша
сипаттайды
Ғаламдық проблемалардың
критерийлерін сипаттауда
қиналады
Ғаламдық проблемалардың
критерийлерін анықтауда / проблеманың
ауқымдылығын түсіндіреді / ғаламдық
проблеманы сипаттауда / шешу жолдарын
ұсынуда қателіктер жібереді
Ғаламдық проблемалардың
критерийлерін сипаттайды
Ғаламдық
проблемалардың
аумақтық кӛріністерін
анықтайды
Ғаламдық проблемалардың
аумақтық кӛріністерін
анықтауда қиналады
Ғаламдық проблемалардың аумақтық
кӛріністерін анықтауда / Қазақстанда
орын алған бірнеше ғаламдық
проблемаларды атауда / Қазақстанның қай
аймағын қамтитынын сипаттауда/
проблемаға қатысты үндеудің 1/2/3
пунктерін ұсынуда қателіктер жібереді
Ғаламдық проблемалардың
аумақтық кӛріністерін
анықтайды
